Uyghurlar eng qedimki chaghlardin tartipla, tengritaghliri bilen qaraqurum taghliri ariliqidiki tarim wadisida, tengritaghliri bilen altay taghliri ariliqidiki jungghariye dalasida, ili derya wadilirida, értish deryasi bilen balqash köli ariliqidiki jaylarda, jenubiy sébiriyde, hazirqi mongghuliye xelq jumhuriyti tewesidiki sélin'ga, urxun, tughla, qurulun deryalirining wadilirida, kengsu (gensu)da, hazirqi senshi, shenshi ölkilirining shimaliy qismida yashap kelgen.

Buningdin 6000 yil burun (miladidin 4000 yillar burun), dunya medeniyitining eng burunqi böshükliridin biri bolghan mésopotamiyide yéziq ijad qilindi. Qedimki yunan tarixchiliri hazirqi iraqtiki dejli we frat deryalirining ariliqidiki jaylarni《mésopotamiye》dep atighan. Bu yunanche skz bolup《ikki derya ariliqi》dégenlik bolidu. Dejli we frat deryaliri hazirqi türkiye chégrisidin bashlinip, sherqqe qarap éqip pars qoltuqigha quyulidu. Bu ikki derya boyidiki rayunlarning tupriqi munbet, süyi nol bolup, yéza igilik ishlepchiqirishqa bekmu bab kéletti. Eyni zamanda, ikki derya wadisining jenubiy qismidiki asasiy yerlik xelq《sumirlar》bolup, eng deslepki yéziqni shular yaratqan. Deslepki yéziq ijad qilin'ghandin kéyin, misir we yéqin sherqtiki xelqler tarix dewrige kirdi.

Bizning ejdadlirimiz bolsa, miladidin 2000 yil burun (buningdin 4000 yil burun) tarix dewrige kirdi. Chünki, bu waqitta, sumirlar ijad qilghan yéziq asasida yaritilghan arami yéziqi ejdadlirimiz arisigha kirip keldi. Soghdi yéziqi bilen kök türk yéziqi (uyghur _ urxun yéziqi)ning bir _ birige oxshishipraq kétidighanliqi shu ikkila yéziqning arami yéziqidin kélip chiqqanliqini körsitidu.

Bizning ejdadlirimiz we qérindashlirimiz tarix dewrige kirgendin bashlap, miladining xiw esirgiche bolghan nahayiti uzun tarixiy dewrde, ulugh oghuz impériyisi _ ulugh hon tengriqutluqi (miladidin ilgiriki 220 _ yilidin miladi 216 - yilighiche höküm sürgen), yawropa hon impériyisi (miladi 375 - yilidin 468 - yilighiche höküm sürgen), aq hon (iftalit) impériyisi (miladi420 - yilidin 565 - yilighiche höküm sürgen), ulugh kök türk qaghanliqi (milai 551 - yilidin 745 - yilighiche höküm sürgen), uyghur - urxun qaghanliqi (miladi 646 - yilidin 845 - yilighiche höküm sürgen), uyghur idiqut xanliqi (miladi 850 yilidin 1335 yilighiche höküm sürgen), uyghur qaraxanilar döliti (miladi 850 _ yilidin 1212 - yilighiche höküm sürgen), gheznewiler sultanliqi (miladi 960 - yilidin 1187 - yilighiche höküm sürgen), ulugh saljuqilar sultanliqi (miladi 1040 - yilidin 1157 - yilighiche höküm sürgen), xarezim shahlar döliti (miladi 1172 - yilidin 1231 y- ilighiche höküm sürgen), se'idiye xanliqi (miladi 1504 - yilidin 1678 - yilighiche höküm sürgen), qatarliq ulugh, qudretlik bay, medeniyetlik döletlerni qurup, parlaq medeniyet yaritip, insaniyetning tarixiy tereqqiyati we medeniyitige öchmes töhpilerni qoshqan.

Töwende uyghurlarning ana yurtining ottura asiya ikenlikini gé'olo giyilik we arxé'ologiyilik pakitlar arqiliq ispatlaymiz.

Ottura asiya eng qedimki chaghlardin tartip uyghurlarning ana yurti bolup qalmastin , belki dunya medeniyitining eng qedimki, eng meshhur altun böshükining biridur. Shuning üchün tarixchi morgan: 《dunya medeniyitining achquchi tarim wadisigha kömüklüktur. Bu achquch qachan tépilidiken shu chaghda dunya medeniyitining siri échilghusi. 》Dégenidi.

Türük sistimisidiki milletlerni bir derex disek uyghurlar shu derexning yltizidur..
http://aqqush.com/index.php